Sizsiniz!

KANITI OLMAYAN GERÇEKLER

John Brockman

kitabından bir bölüm

(kitabın tanıtımı için tıklayın)

Yüce zihinler kimi zaman, ellerinde henüz bir kanıt ya da iddia olmadan gerçeği tahmin edebilirler. 

(Diderot buna “esprit de divination (ilahi mizaç)” sahibi olmak derdi.) 

Sizin, kanıtlayamasanız da doğru olduğuna inandığınız şey nedir?

cevaplayan

DANIEL GILBERT

Daniel Gilbert, Harvard Üniversitesi, Psikoloji Bölümü'nde Harvarda College Profesörlüğü ünvanını taşıyor. 

Ayrıca, üniversiteye ait toplumsal kavrayış ve duygu üstüne çalışmalar yürüten laboratuvarın da yöneticisi.

Çok uzak olmayan bir gelecekte, her tür bilinçlilik izlenimini yaratan, her anlamda bizim gibi davranan yapay sistemler üretebileceğiz. Bu sistemler konuşacak, yürüyecek, göz kırpacak, yalan söyleyecek ve seçimler yaklaştıkça strese girmiş gibi görünecek. Bilinçli olduklarına dair yeminler edecek, medeni haklarını talep edecekler. Bizler ise davranışlarının zeki birtakım numaralar olup olmadığını, klavyeyi gagalayarak "Varım, varım!" diye tuşlayan güvercinden bir farkları olup olmadığını bir türlü anlayamayacağız. 

Birbirimizin bilincine, inancımız üzerinden kanaat getiririz, çünkü başka çaremiz yoktur. Ne var ki, bu konuya kafa yorarak geçirilen 2000 yılın ardından hâlâ kimse bilincin varlığına dair kesin bir test geliştiremedi. Bilişsel nörobilimcilerin çoğu bilincin, kesinlikle bilinçsiz öğelerin (nöronların) birbirleriyle karmaşık etkileşimleri sonucu ortaya çıkan bir fenomen olduğuna inanıyor. Ama bu karmaşık etkileşimin yapısını günün birinde anlasak dahi, söz konusu fenomeni ortaya çıkardığını yine de kanıtlayamayacağız. Her şeye rağmen ben, tanıdığım herkesin benimkine benzer bir iç yaşantısı -subjektif bir deneyimi, bir benlik hissi- olduğuna dair en ufak bir şüphe duymuyorum. Doğru olduğuna inandığım, ama kanıtlayamadığım şey ne midir? Cevap: Sizsiniz!