Mutlak Kötülük?

Dünyada mutlak olarak kötülük yoktur. Bilmiş ol ki kötülük nisbet itibariyledir. 

Zamanede hiçbir zehir ve şeker yoktur ki birine ayak, diğerine ayak bağı olmasın.

Bir şey, birine ayak, diğerine ayak bağı; yine bir şey birine zehir, diğerine şeker gibi olur. 

Yılanların zehri yılana hayattır, insana ise ölüm olur. 

Deniz, su mahlukatına bağ gibi olur, fakat karada yaşayanlara ölümdür.

Ey hüner sahibi; bu nisbeti birden bine kadar böylece say.

Mesnevî, 12527-12532. beyitler...

Görünmez Zincirler

Can sıkıntısı neredeyse benzersiz bir şekilde insana özgü gibidir; başka hiçbir hayvanın doğal ortamında can sıkıntısı belirtisi görülmez. Başka hayvanlar aslında sıkılmayacak kadar meşguldür. Yiyecek arar, başkalarına yem olmamaya çabalar, bölgelerini savunur, eş arar, yavrularını yetiştirir, gelecek mevsim için hazırlık yaparlar. Bu, vahşi hayvanlar için ve hatta hayatta kalmaları insanlara bağlı olan evcil hayvanlar için dahi geçerlidir. Esir düşen hayvanlar (örn. hayvanat bahçelerinde kafese kapatılan vahşi hayvanlar) ise anormal ve çılgınca davranışlarla beraber can sıkıntısı da gösterir; ancak bu durum hayvanın kendisinden değil esaretten kaynaklandığı için dikkate değer sayılmaz.

Prozac'ı Bırak, Platon'a Bak - Felsefe Terapisi, Lou Marinoff, Profil Yayıncılık, Nisan 2012, sf 290-291

~

"Sen şu halkı zincirsiz görme, çünkü bütün insanlar görülmez zincirlere vurulmuştur." 

Mesnevî, cilt IV, beyit 1117

~

"Biz kendimizi hür sanıyoruz. Hâlbuki ellerimizde ihtiraslarımızın, kötü huylarımızın görünmez zincirleri vardır. 

Bileklerimize görünmez kelepçeler takılmıştır."

Spinoza, Etika

~